Pozycja spawania – PH, PA, PB, PF. Kompendium wiedzy

W tym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o pozycjach spawania opisanych w normach PN-EN / ISO. Na końcu tekstu zawarto klucz do skojarzenia oznaczeń europejskich z amerykańskimi AWS / ASME.
Zastrzeżenie
Artykuł nie zastępuje samodzielnej lektury normy źródłowej o pozycjach spawania PN-EN ISO 6947. W momencie pisania artykułu najnowsza wersja normy oznaczona jest jako PN-EN ISO 6947:2020-03. Niestety obecnie jest opublikowana wyłącznie po angielsku.

Czym jest pozycja spawania?

Pozycja spawania to położenie spoiny względem płaszczyzny poziomej.

Normy europejskie opisują 10 podstawowych pozycji spawania. Oznaczając dodatkowo kąt nachylenia względem osi oraz ew. kąt obrotu, otrzymuje się specjalne pozycje spawalnicze. Dwie specjalne pozycje spawalnicze rur – PH-L045 oraz PJ-L045 – zasługują na szczególną uwagę, gdyż są jednocześnie dość często spotykane, jak i wymagające w spawaniu.

Lista pozycji spawania

Alfabetyczna lista pozycji spawania:

● PA – podolna (ang. flat)

● PB – poboczna (ang. horizontal vertical)

● PC – naścienna (ang. horizontal)

● PD – okapowa (ang. horizontal overhead)

● PE – pułapowa (ang. overhead)

● PF – pionowa, z dołu do góry (ang. vertical upwards)

● PG – pionowa, z góry do dołu (ang. vertical downwards)

Podstawowe pozycje spawalnicze

● PH – pozycja spawania w pionie rury nieobracającej się, kierunek w górę (ang. pipe position for welding upwards)

● PJ – pozycja spawania w pionie rury nieobracającej się, kierunek w dół (ang. pipe position for welding downwards)

● PK – spawanie orbitalne (ang. orbital welding)

Pozycje spawalnicze do rur

● PH-L045 – pozycja spawania rury nieobracającej się i nachylonej pod kątem 45°C względem płaszczyzny poziomej, kierunek w górę

● PJ-L045 – pozycja spawania rury nieobracającej się i nachylonej pod kątem 45°C względem płaszczyzny poziomej, kierunek w dół

Najważniejsze specjalne pozycje spawalnicze

Podstawowe pozycje spawania

Poniższa ilustracja ukazuje podstawowe pozycje spawania.

Pozycje spawania PC, PF i PG odbywają się na płaszczyźnie pionowej. Różnicą między nimi jest kierunek prowadzenia spoiny, co ilustruje poniższa grafika.

Różnice między pozycją spawania PG, PF i PC

Różnice między pozycją spawania PG, PF i PC

Ilustracja przedstawia różnicę między pozycją spawania PG, PF i PC. W przypadku PC spaw prowadzi się poziomo, w przypadku PG pionowo z kierunkiem w dół, z kolei PF to spawanie pionowe w górę.

Pozycja spawania PC oznacza poziome prowadzenie spawu. PG to spawanie w pionie z kierunkiem w dół, z kolei PF to spawanie pionowe w górę.

Czy wiesz, że…?

Oznaczenia pozycji spawania PA, PC, PE itd. nie wywodzą się z żadnego konkretnego języka.

Pozycje spawania spoin BW i FW

Poniższa tabelka zawiera listę pozycji spawania stosowanych do spoin czołowych BW (ang. butt-weld) i spoin pachwinowych FW (ang. fillet-weld).

Pozycje spawania do spoin czołowych BW	Pozycje spawania do spoin pachwinowych FW
PA, PC, PE, PF, PG	PA, PB, PC, PD, PE, PF, PG

Pozycja spawania PA

PA to pozycja podolna. Najłatwiejsza, gdyż spawacz nie musi walczyć przeciw sile grawitacji. Nadaje się do spawania doczołowego BW, pachwinowego FW, tworzenia szwu na rurze oraz łączenia rur wprawionych w ruch obrotowy. Kąt podstawowy czoła spawu względem płaszczyzny osi pionowej 0°.

Dopuszczalne odchyłki:

Kąt nachylenia osi spawu ± 15°
Kąt obrotu spawu ± 30°

Pozycja spawalnicza PB

PB to pozycja poboczna. Stosowana do spoin pachwinowych FW oraz łączenia rur z innymi elementami spoiną pachwinową. Kąt podstawowy czoła spawu względem płaszczyzny osi pionowej 45°.

Dopuszczalne odchyłki:

Kąt nachylenia osi spawu ± 15°
Kąt obrotu spawu od -10° do +60°*

Pozycja spawania naboczna PB

Pozycja spawania PC

PC to pozycja naścienna. Stosowana do spoin czołowych BW, pachwinowych FW, łączenia rur pionowych i kładzenia szwu na rurze poziomej. Kąt nachylenia czoła spawu względem płaszczyzny poziomej 90°C.

Dopuszczalne odchyłki:

Kąt nachylenia osi spawu ± 15°
Kąt obrotu spawu od -10° do +35° dla spoin czołowych oraz od -10° do +60° dla spoin pachwinowych*

Czy wiesz, że…?

Stoły spawalnicze i pozycjonery ułatwiają osiągnięcie dogodnej pozycji spawania. Zachęcamy do przejrzenia naszej oferty stołów spawalniczych i pozycjonerów.

Pozycja spawania PD

PD to pozycja okapowa. Stosowana do spoin czołowych BW, pachwinowych FW i łączenia rur z innymi elementami spoiną pachwinową. Kąt nachylenia czoła spawu względem płaszczyzny poziomej 135°.

Dopuszczalne odchyłki:

Kąt nachylenia osi spawu ± 80°
Kąt obrotu spawu od -10° do +35°*

Pozycja spawania okapowa PD

Pozycja spawania PE

PE to pozycja pułapowa. Stosowana do spoin czołowych BW, pachwinowych FW i kładzenia szwów na rurach poziomych. Kąt nachylenia czoła spawu względem płaszczyzny poziomej 180°C.

Dopuszczalne odchyłki:

Kąt nachylenia osi spawu ± 80°
Kąt obrotu spawu ±80° dla spoin czołowych oraz ±35° dla spoin pachwinowych

Ilustracja przedstawiająca pozycję spawania PE

Pozycja spawania PF i PG

PF i PG to pozycje spawania w pionie. PF oznacza prowadzenie spawu z dołu do góry, PG – z góry do dołu. Pozycja stosowana do łączenia spoin BW, FW oraz kładzenia szwów na rurze postawionej w pionie. Kąt nachylenia czoła spawu względem płaszczyzny poziomej 90°.

Dopuszczalne odchyłki:

Przy odchyłce nachylenia spawu ±10°, dopuszczalny kąt obrotu ±100°
Przy odchyłce nachylenia spawu +10 do +70°, dopuszczalny kąt obrotu ±180°

Ilustracja opisująca przykłady stosowania pozycji spawania PF i PG

Pozycje spawania rur spoiną czołową, spawanie obwodowe rur

Dobór odpowiedniej pozycji spawania do obwodowego spawania rur zależy od okoliczności:

Rura pozioma, obraca się – PA
Rura pionowa – PC
Rura pozioma, nie obraca się – PH (w górę), PJ (w dół)
Spawanie orbitalne – PK

Niektóre z tych pozycji już omówiliśmy, PH, PJ i PK omówimy teraz.

Pozycja spawania PH i PJ

PH i PJ to pozycje spawania rury w pozycji pionowej. Używane do spawania doczołowego nieobracających się rur poziomych. PH oznacza kierunek spawania w dół, PJ – w górę. Jeśli rura nachylona jest pod kątem, np. 45°, taka pozycja powinna być specjalnie oznaczona zgodnie z zasadami omówionymi pod nagłówkiem „Specjalne pozycje spawania”.

Pozycje spawania PH, PJ

Pozycja spawania PK

PK to spawanie orbitalne bez przerywania, początkiem z góry. Dużo szybszy i bardziej powtarzalny proces niż spawanie ręczne. Dla najlepszych efektów zainwestuj w dobry sprzęt do spawania orbitalnego. Sprawdź ofertę CLOOS na urządzenia do spawania orbitalnego.

Specjalne pozycje spawania

Specjalne pozycje spawania to jakiekolwiek pozycje spawania nieopisane przez podstawowe pozycje spawania. Z zasady specjalne pozycje spawania są wariacją podstawowych pozycji spawania.

Dla opisania specjalnej pozycji spawania należy wpisać a) podstawową pozycję spawania, której wariacją jest pozycja specjalna, b) modyfikatory pozycji, na przykład kąt nachylenia osi spawu oraz kąt obrotu.

Przykład pozycji specjalnej: PB 015-010 (pozycja poboczna ze zmodyfikowanym kątem nachylenia +15° i kątem obrotu +10° względem standardu).

Dla specjalnych pozycji spawania dopuszczalne odchyłki wynoszą 15° w nachyleniu oraz obrocie.

Specjalne pozycje spawania PH-L045 i PJ-L045

Spawanie w pozycji PH i PJ, gdy oś rury jest pochylona względem płaszczyzny poziomej pod kątem 45°. PH-L045 i PJ-L045 są powszechnie uważane za jedne z najtrudniejszych pozycji spawania.

Pozycja spawania PH-L045 i PJ-PJ-L030

Na tej samej zasadzie PH-L030 i PJ-L030 to pozycje spawania rury pochylonej względem osi płaszczyzny pod kątem 30°.

Pozycje spawania amerykańskie AWS/ASME

Normy amerykańskie, w przeciwieństwie do europejskich, stosują rozróżnienie w nazewnictwie pozycji spawania w zależności od tego, czy wykonywana jest spoina czołowa, czy pachwinowa. Poniższa tabelka zawiera porównanie europejskich pozycji spawania z amerykańskimi pozycjami spawania opisanymi przez AWS A3.0M / A3.0 i ASME Section IX.

Opis pozycji AWS / ASME	Opis PN-EN / ISO
1G	PA, spoina czołowa
2G	PC, spoina czołowa
3G uphill	PF, spoina czołowa
3G downhill	PG, spoina czołowa
4G	PE, spoina czołowa
5G uphill	PH, spoina czołowa
5G downhill	PJ, spoina czołowa
6G uphill	PH-L045 (liczba powinna odpowiadać kątowy nachylenia)
6G downhill	PJ-L045 (liczba powinna odpowiadać kątowy nachylenia)
1F	PA, spoina pachwinowa
1FR	PA, spoina pachwinowa
2FR	PB, spoina pachwinowa
3F uphill	PF, spoina pachwinowa
3F downhill	PG, spoina pachwinowa
4F	PD, spoina pachwinowa
5F uphill	PH, spoina pachwinowa
5F downhill	PJ, spoina pachwinowa

Dziękujemy za lekturę artykułu. Wiedza to dla spawacza połowa sukcesu. Druga połowa to wybór odpowiedniego sprzętu. Zachęcamy do przejrzenia naszej oferty najwyższej jakości sprzętu dla spawaczy!

Przypisy

* „+” oznacza obrót w kierunku pozycji PA, a „-” w kierunku pozycji PE

Skontaktuj się z nami: